Thép hình là vật liệu không thể thiếu trong các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng, độ bền và an toàn cho toàn bộ kết cấu, việc nghiệm thu thép hình theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật là yêu cầu bắt buộc. Bạn đã thực sự hiểu rõ các tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình chưa? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm được những thông tin quan trọng như: các tiêu chuẩn cần áp dụng (TCVN, ASTM, ISO…), nội dung cần kiểm tra, hồ sơ cần có khi nghiệm thu và các bước kiểm tra thực tế tại hiện trường. Đừng bỏ qua nếu bạn đang tham gia thiết kế, thi công hoặc giám sát công trình!
Tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình là gì?
Tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình là tập hợp các quy định, yêu cầu kỹ thuật và phương pháp kiểm tra dùng để đánh giá chất lượng thép hình trước khi đưa vào sử dụng trong xây dựng hoặc sản xuất.
Mục đích của việc áp dụng các tiêu chuẩn này là để đảm bảo rằng vật liệu thép hình đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về cơ lý, kích thước, hình dạng và nguồn gốc xuất xứ theo thiết kế và quy chuẩn kỹ thuật.
Các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành đối với vật liệu thép hình
Để đảm bảo chất lượng và độ an toàn trong thi công, vật liệu thép hình cần được kiểm tra và nghiệm thu dựa trên các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành, bao gồm cả tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) và tiêu chuẩn quốc tế như ASTM, ISO. Dưới đây là những tiêu chuẩn quan trọng và phổ biến nhất:
-
Bộ tiêu chuẩn TCVN 7571 / Thép hình cán nóng (Kích thước và dung sai): (Sửa từ TCVN 7571-1). Đây là bộ tiêu chuẩn quy định kích thước danh nghĩa, khối lượng lý thuyết và dung sai cho phép đối với từng loại tiết diện cụ thể (Ví dụ: TCVN 7571-1 cho thép góc, TCVN 7571-11 cho thép U, TCVN 7571-15 cho thép I/H…).
-
TCVN 170:2007 / Kết cấu thép – Gia công, lắp ráp và nghiệm thu: Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu kỹ thuật trong quá trình gia công, tổ hợp và nghiệm thu kết cấu thép. Đối với vật liệu đầu vào, tiêu chuẩn đưa ra các điều kiện chấp thuận về bề mặt, tình trạng bên ngoài (không nứt, không phân lớp) và quy trình lấy mẫu thí nghiệm kiểm chứng.
-
TCVN 5709:2009 / Thép cacbon cán nóng dùng cho xây dựng: (Đã bổ sung phần cơ tính). Tiêu chuẩn này quy định đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật về mác thép, thành phần hóa học và tính chất cơ lý. Đây là căn cứ chính để đánh giá chất lượng vật liệu trong nước (thay thế cho các chuẩn cũ như TCVN 1659, 1765…).
-
ASTM A36 và ISO 630 / Tiêu chuẩn quốc tế về Thép kết cấu: (Đã loại bỏ TCVN 6522 sai lệch). Khi công trình yêu cầu tiêu chuẩn quốc tế, đây là hai chuẩn phổ biến nhất quy định về các chỉ tiêu cơ lý tính (Giới hạn chảy, độ bền kéo, độ giãn dài).
-
ASTM A700 / Bảo quản, đóng gói và vận chuyển: (Đã bỏ câu dẫn sai về TCVN 1916). Tiêu chuẩn này cung cấp các hướng dẫn chi tiết về phương pháp đóng gói, đai kiện và xếp dỡ để bảo vệ thép hình khỏi biến dạng và rỉ sét trong quá trình vận chuyển từ nhà máy đến công trường.
-
ISO 657 / Tiêu chuẩn quốc tế về dung sai và hình học: Đây là bộ tiêu chuẩn ISO quy định về kích thước và dung sai cho thép hình cán nóng. Tiêu chuẩn này thường được tham chiếu đối với các lô thép nhập khẩu hoặc các dự án có yếu tố nước ngoài áp dụng hệ tiêu chuẩn ISO.
Việc áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật trên trong quá trình nghiệm thu thép hình là điều bắt buộc để đảm bảo an toàn, độ bền và tuổi thọ cho công trình. Đồng thời, cũng giúp giảm thiểu rủi ro sử dụng vật liệu không đạt chuẩn trong thi công.
Các nội dung cần kiểm tra trong nghiệm thu vật liệu thép hình
Để đảm bảo chất lượng và an toàn cho kết cấu công trình, việc nghiệm thu thép hình cần được thực hiện kỹ lưỡng, theo đúng quy định trong tiêu chuẩn kỹ thuật. Quá trình nghiệm thu không chỉ dựa trên quan sát trực quan mà còn phải kết hợp với hồ sơ kỹ thuật và kết quả kiểm tra từ phòng thí nghiệm. Dưới đây là các nội dung quan trọng cần kiểm tra:
Hồ sơ kỹ thuật
Hồ sơ là căn cứ pháp lý và kỹ thuật để đánh giá vật liệu có đủ điều kiện sử dụng hay không. Cần kiểm tra đầy đủ:
- Giấy chứng nhận chất lượng, xuất xứ (CO, CQ): Thể hiện rõ mác thép, tiêu chuẩn áp dụng, lô sản xuất, chỉ tiêu cơ lý và hóa học.
- Bản vẽ chi tiết thép hình: Bao gồm loại thép, kích thước, ký hiệu và vị trí lắp dựng trong công trình.
- Báo cáo kiểm tra từ phòng thí nghiệm: Kiểm nghiệm độc lập (nếu có), thể hiện các thông số cơ – lý – hóa của mẫu thép đã lấy tại hiện trường.
Kiểm tra kích thước và hình dạng
Việc đo đạc hình học nhằm đảm bảo thép phù hợp với yêu cầu thiết kế và tiêu chuẩn TCVN 7571 hoặc ISO 657:
- Kích thước cơ bản: Chiều cao thân (H), chiều rộng cánh (B), độ dày cánh và thân, chiều dài thanh thép.
- Bán kính bo góc: Kiểm tra đúng tiêu chuẩn, tránh sai lệch ảnh hưởng khả năng liên kết.
- Độ thẳng, độ phẳng và độ cong vênh: Dùng thước thép, dây căng hoặc máy đo laze để kiểm tra sai lệch cho phép.
Thành phần hóa học
Tiến hành lấy mẫu và phân tích thành phần hóa học của thép nhằm xác định sự phù hợp với các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành, thường sử dụng phương pháp phân tích quang phổ hoặc phương pháp hóa học truyền thống. Phân tích thành phần các nguyên tố chính: C, Mn, Si, S, P…
Tính chất cơ học
Đây là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá khả năng chịu lực của thép hình:
- Kiểm tra độ bền kéo, độ nén, khả năng uốn và va đập: Thông qua mẫu thử tại phòng thí nghiệm.
- Đo độ giãn dài, độ cứng và khả năng chịu sốc: Đảm bảo thép không bị giòn, nứt khi chịu tải trọng lớn hoặc thay đổi nhiệt độ.
Kết quả phải nằm trong ngưỡng cho phép của tiêu chuẩn đã áp dụng. So sánh với các tiêu chuẩn cơ lý tính như TCVN 5709, TCVN 6522 hoặc ASTM A36.
Kiểm tra bề mặt và nhãn mác
Kiểm tra trực tiếp bằng mắt thường hoặc thiết bị hỗ trợ:
- Tình trạng bề mặt: Không bị rỉ sét nghiêm trọng, nứt, rỗ khí, bong tróc lớp cán hoặc dầu mỡ.
- Nhãn mác: Phải có thông tin đầy đủ về tên/mã nhà sản xuất; mác thép, ký hiệu sản phẩm; lô hàng, ngày sản xuất; tiêu chuẩn áp dụng. Nếu nhãn mác mờ, sai hoặc mất cần đối chiếu kỹ lưỡng với chứng từ và biên bản giao nhận.
Quy trình nghiệm thu vật liệu thép hình theo tiêu chuẩn
Để đảm bảo vật liệu thép hình đưa vào sử dụng đạt chất lượng và phù hợp với yêu cầu thiết kế, việc nghiệm thu cần được thực hiện theo quy trình thống nhất, minh bạch và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Dưới đây là 6 bước cơ bản và quan trọng trong quy trình nghiệm thu:
Bước 1: Kiểm tra hồ sơ và giấy tờ kỹ thuật
Trước khi kiểm tra vật liệu thực tế, cần rà soát và xác minh đầy đủ các giấy tờ liên quan, bao gồm:
- Chứng chỉ xuất xứ, xuất xưởng (CO, CQ): Xác nhận mác thép, tiêu chuẩn sản xuất, thông số cơ lý – hóa học.
- Biên bản giao nhận vật tư: Kiểm tra khối lượng, số lượng, thời gian nhập kho.
- Bản vẽ thiết kế: Đối chiếu quy cách, chủng loại, vị trí sử dụng.
- Kết quả thử nghiệm trước đó (nếu có): Là cơ sở đánh giá ban đầu.
Bước 2: Kiểm tra ngoại quan và đo đạc tại hiện trường
Sau khi hoàn tất phần hồ sơ, tiến hành kiểm tra vật liệu thực tế ngoài công trường:
- Kiểm tra bề mặt: Không rỉ sét nghiêm trọng, không cong vênh, nứt gãy, biến dạng.
- Đo đạc kích thước: Dùng thước thép hoặc thiết bị chuyên dụng để đo chiều cao, chiều rộng, độ dày, độ cong, độ lệch hình học.
- Kiểm tra nhãn mác: Xác nhận đúng nhà sản xuất, lô hàng, tiêu chuẩn áp dụng.
Mục tiêu: Đảm bảo thép hình đạt đúng kích thước thiết kế và không có hư hỏng ảnh hưởng đến khả năng chịu lực.
Bước 3: Lấy mẫu thử nghiệm và gửi phòng thí nghiệm (lab)
Tiến hành lấy mẫu đại diện theo quy định trong tiêu chuẩn (TCVN, ASTM…) hoặc theo chỉ đạo của tư vấn giám sát:
- Cách lấy mẫu: Cắt đoạn ngắn tại các vị trí đại diện, không chọn vị trí bị lỗi.
- Số lượng mẫu: Tùy theo quy mô và số lượng lô hàng.
- Gửi đến phòng lab được công nhận: Có năng lực kiểm tra cơ lý và hóa học.
Mục tiêu: Có mẫu vật đại diện để kiểm chứng tính chất của lô thép nhập về.
Bước 4: Thực hiện các thí nghiệm cơ lý – hóa học
Tại phòng lab, mẫu thép sẽ được tiến hành các thí nghiệm chính như:
- Thí nghiệm cơ lý: Độ bền kéo, độ chảy; độ giãn dài, độ cứng; khả năng uốn và va đập.
- Thí nghiệm hóa học: Phân tích thành phần các nguyên tố (C, Mn, Si, S, P…) bằng phương pháp quang phổ.
Mục tiêu: Đánh giá chính xác chất lượng vật liệu so với tiêu chuẩn đã đăng ký (ASTM A36, JIS G3101…).
Bước 5: So sánh kết quả với yêu cầu kỹ thuật
Kết quả từ phòng thí nghiệm sẽ được đối chiếu với:
- Tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng trong dự án (ví dụ: TCVN 7571, ASTM A36…).
- Thông số thiết kế của công trình.
- Yêu cầu của hồ sơ mời thầu/hợp đồng kỹ thuật.
Kết quả:
- Nếu đạt yêu cầu: Chấp nhận nghiệm thu.
- Nếu không đạt: Đề xuất loại bỏ, thay thế, hoặc xử lý theo ý kiến tư vấn giám sát.
Bước 6: Lập biên bản nghiệm thu và đánh giá tổng hợp
Sau khi hoàn thành các bước kiểm tra và thử nghiệm:
- Lập biên bản nghiệm thu vật liệu thép hình: Theo mẫu quy định, có chữ ký của các bên liên quan (Chủ đầu tư – Tư vấn giám sát – Nhà thầu).
- Ghi nhận đánh giá tổng hợp: Đạt hay không đạt, đề xuất xử lý nếu có sai sót.
- Lưu trữ hồ sơ nghiệm thu: Phục vụ kiểm tra, thanh tra và hoàn công sau này.
Mục tiêu: Kết thúc quy trình nghiệm thu với đầy đủ tài liệu pháp lý và đánh giá kỹ thuật minh bạch.
Tầm quan trọng của việc tuân thủ tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình
Thép hình là vật liệu giữ vai trò quan trọng trong các kết cấu chịu lực sử dụng kết cấu thép, từ nhà công nghiệp, nhà xưởng, nhà thép tiền chế cho đến các dự án hạ tầng, công trình quy mô lớn. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình, hiệu quả đầu tư và mức độ an toàn trong thi công, khai thác.
- Tuân thủ đúng tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu thép hình là một trong những yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng và độ bền vững của công trình. Thép hình đạt chuẩn giúp kết cấu đáp ứng đầy đủ yêu cầu thiết kế về khả năng chịu lực, hạn chế nguy cơ hư hỏng sớm do biến dạng, mỏi vật liệu hoặc ăn mòn. Nhờ đó, công trình vận hành ổn định trong thời gian dài, giảm chi phí bảo trì, sửa chữa và nhu cầu gia cố kết cấu về sau.
- Việc sử dụng thép hình không đạt tiêu chuẩn có thể làm gia tăng nguy cơ sự cố kỹ thuật như nứt dầm, cong vênh khung chịu lực, giảm khả năng chịu tải, thậm chí gãy sập cục bộ trong điều kiện bất lợi. Kiểm soát chất lượng thép thông qua quy trình nghiệm thu chặt chẽ giúp phát hiện sớm các lô vật liệu không đạt, từ đó giảm thiểu rủi ro và nâng cao mức độ an toàn cho người lao động cũng như người sử dụng công trình.
- Nghiệm thu vật liệu đúng chuẩn cũng mang lại lợi ích rõ rệt về chi phí. Nếu phát hiện thép kém chất lượng sau khi đã lắp dựng, việc xử lý sẽ rất tốn kém về vật tư, nhân công và thời gian, thậm chí phải tháo dỡ và thi công lại một phần kết cấu. Ngược lại, kiểm tra nghiêm ngặt từ khâu nhập vật tư giúp hạn chế sai sót ngay từ đầu, tối ưu chi phí và góp phần giữ vững tiến độ thi công.
- Không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, việc tuân thủ tiêu chuẩn nghiệm thu còn là trách nhiệm pháp lý theo các quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng hiện hành. Nếu sử dụng vật liệu không phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế hoặc không thực hiện đầy đủ quy trình nghiệm thu, chủ đầu tư và nhà thầu có thể bị xử phạt, bị từ chối nghiệm thu hạng mục hoặc toàn bộ công trình, cũng như gặp khó khăn trong quá trình kiểm tra, thanh tra của cơ quan chức năng.
- Cuối cùng, việc đảm bảo thép hình được nghiệm thu đúng tiêu chuẩn góp phần nâng cao uy tín cho nhà thầu và đơn vị cung cấp vật liệu. Hồ sơ vật liệu rõ ràng, quy trình kiểm soát chất lượng bài bản là cơ sở để xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, khẳng định năng lực kỹ thuật và tăng cơ hội tham gia các dự án lớn, nơi yêu cầu về chất lượng và độ tin cậy luôn được đặt lên hàng đầu.
Việc tuân thủ tiêu chuẩn nghiệm thu không chỉ đảm bảo an toàn và tuổi thọ công trình, mà còn là cách để khẳng định uy tín của các doanh nghiệp cung ứng vật liệu. Là đơn vị phân phối thép hình lâu năm, Tôn Thép Sáng Chinh luôn cung cấp sản phẩm đúng chuẩn, đúng hồ sơ, đúng nguồn gốc để giúp chủ đầu tư an tâm trong suốt quá trình thi công và nghiệm thu.
Nghiệm thu đúng quy cách không chỉ giúp ngăn ngừa rủi ro kỹ thuật và pháp lý, mà còn nâng cao uy tín của nhà thầu, đơn vị cung ứng thép và chủ đầu tư. Trong bối cảnh ngành xây dựng ngày càng chú trọng đến chất lượng và tính bền vững, việc kiểm soát đầu vào vật liệu (đặc biệt là thép hình) chính là nền tảng để xây dựng những công trình an toàn, chất lượng và trường tồn theo thời gian.
